Էկոհամակարգեր

Էկոհամակարգը աշխարհագրական տարածք է, որտեղ բույսերը, կենդանիները և այլ օրգանիզմները, ինչպես նաև եղանակը և լանդշաֆտները միասին աշխատում են, փոխազդում են: Էկոհամակարգերը պարունակում են կենսական կամ կենդանի, մասեր, ինչպես նաև աբիոտիկ գործոններ կամ ոչ կենդանի մասեր։ Կենսաբանական գործոնները ներառում են բույսերը, կենդանիները և այլ օրգանիզմները: Աբիոտիկ գործոնները ներառում են ապարները, ջերմաստիճանը և խոնավությունը։ Էկոհամակարգի յուրաքանչյուր գործոն կախված է ցանկացած այլ գործոնից՝ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն: Էկոհամակարգի ջերմաստիճանի փոփոխությունը հաճախ ազդում է այն բույսերի վրա, որոնք կաճեն այնտեղ, օրինակ: Կենդանիները, որոնք կախված են բույսերից սննդի և ապաստանի համար, ստիպված կլինեն հարմարվել փոփոխություններին, տեղափոխվել այլ էկոհամակարգ կամ ոչնչանալ:

Էկոհամակարգի յուրաքանչյուր գործոն կախված է ցանկացած այլ գործոնից՝ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն: Օրինակ՝ նույն գիշատիչ-որս հարաբերությունները, սննդային շղթան, երբ գոնե մի կենդանու տեսակի ավելացումը կամ պակասեցումը ազդում է ամեն ինչի վրա։ Կամ էլ, թեկուզ, փոշոտումը բազմաթիվ բույսերը բազմացման համար կախված են փոշոտողներից, ինչպիսիք են մեղուները, թիթեռները և թռչունները: Իր հերթին, այս փոշոտողների սնունդը ապավինվում է ծաղիկների նեկտարի և ծաղկափոշու վրա: Եթե ​​փոշոտողների կամ բույսերի պոպուլյացիան նվազում է, դա կարող է խաթարել այս փոխադարձ հարաբերությունները՝ ազդելով ինչպես բույսերի, այնպես էլ փոշոտիչների վրա:

Էկոհամակարգերը կարող են լինել շատ մեծ կամ շատ փոքր: Մակընթացային լողավազանները (մակընթացության հետևանքով հայտնված ջրերը), լճակները, որոնք թողնում են օվկիանոսը, երբ ալիքը դուրս է գալիս, ամբողջական, փոքրիկ էկոհամակարգեր են: Մակընթացային լողավազանները պարունակում են ջրիմուռներ՝ մի տեսակ ջրիմուռ, որն օգտագործում է ֆոտոսինթեզ՝ սնունդ ստեղծելու համար։ Բուսակերները, ինչպիսին է աբալոնն է, ուտում են ջրիմուռները: Մսակերները, ինչպիսիք են ծովային աստղերը, մակընթացության ավազանում ուտում են այլ կենդանիներ, ինչպիսիք են կակղամորթները կամ միդիաները: Մակընթացային ջրավազանները կախված են օվկիանոսի ջրի մակարդակի փոփոխությունից: Որոշ օրգանիզմներ, ինչպիսիք են ջրիմուռները, զարգանում են ջրային միջավայրում, երբ մակընթացությունը տեղի է ունենում, իսկ լողավազանը լի է: Մյուս օրգանիզմները, ինչպիսիք են ճգնավոր խեցգետինները, չեն կարող ապրել ջրի տակ և կախված են մակընթացության հետևանքով առաջացած ծանծաղ ջրավազաններից: Այս կերպ էկոհամակարգի բիոտիկ մասերը կախված են աբիոտիկ գործոններից։

Դժբախտաբար, էկոհամակարգերը կարող են խախտվել, և կան շատ պատճառներ՝ աճելավայրերի փոփոխությունը, կլիմայի փոփոխությունը, բնական աղետները, աղտոտումը և, իհարկե, մարդու գործունեությունը և նրա կողմից եկող բնության գերշահագործումը: Մարդու գործունեության ազդեցությունը ցամաքի և ջրի վրա կարող է խորապես ազդել էկոհամակարգերի վրա: Կլիմայի փոփոխությունը, օվկիանոսների թթվայնացումը, ​​սառույցի հալումը, աճելավայրերի կորուստը, էվտրոֆիկացումը, անձրևաջրերի արտահոսքը, օդի աղտոտվածությունը, աղտոտիչները և ինվազիվ տեսակները բազմաթիվ խնդիրներից են, որոնց առջև պատասխանատու է մարդը:

Աղբյուրներ՝

https://education.nationalgeographic.org/resource/ecosystem/

https://www150.statcan.gc.ca/n1/pub/16-201-x/2013000/part-partie1-eng.htm

https://www.ekolojik.com.tr/hy/sektorel-ipuclari/ekosistem-ne-demek/